Srpska Sveta Gora
Manastir Blagoveštenje
Manastir Blagoveštenje nalazi se na blagoj uzvišici iznad naselja Ovčar Banje. Ovo je jedan od retkih manastira u Ovčarsko-kablarskoj klisuri za koji se tačno zna kada je podignut i ko su bili ktitori. Natpis iznad ulaza u crkvu, govori da je hram podignut 1601/02. Hram je izgrađen u raškom graditeljskom stilu i svojom arhitekturom je posle manastira Sv. Trojica, najlepši manastir u Ovčarsko-kablarskoj klisuri.
Manastir poseduje jednu od najstarijih knjiga, Blagoveštenjsko jevanđelje, nastalo 1372. godine. U svojoj riznici čuva i štampano četvorojevanđelje iz 1552. godine. U njemu je svojevremeno zamonašen Patrijarh Pavle.
Manastir Ilinje
Manastir Ilinje nalazi se iznad manastira Blagoveštenje. Ne postoje podaci o tome kada je nastao i ko je podigao ovaj manastir. Obzirom da je blizu manastira Blagoveštenje, pretpostavlja se da su ga blagoveštenjski monasi u svom usponu podigli kao svoj metoh. Sadašnji Manastir je 1938. godine sagrađen na temeljima starog manastira.
Manastir Jovanje
Manastir Jovanje se nalazi na levoj obali reke Zapadne Morave, na njenom najvećem meandru. Niko sa sigurnošću ne može reći ko je i kada sagradio Jovanje. Stara crkva posvećena Svetom Jovanu potopljena je 1954. godine prilikom gradnje hidroelektrane. Mnogobrojna pustošenja i rušenja koja je ovaj manastir pretrpeo, potpuno su uništila gotovo sve tragove prvobitnog manastira. Tako je nestala i riznica nekada velikog hrama. Najvredniji predmeti u riznici su dve prestone ikone iz 1850. godine.
Današnji manastir Jovanje projektovan je tako da spaja stare i nove obrasce u sakralnom graditeljstvu, dajući celini Ovčarsko-Kablarskih manastira jedno novo ostvarenje.
Kađenica
Na desnoj obali Zapadne Morave, kilometar uzvodno od Ovčar Banje, nalazi se pećina Kađenica. Prilaz pećini je uređen, a glavna dvorana, sa naznakom pećinskog nakita, istovremeno je i sakralno-spomenički prostor. Dva kamena sarkofaga i Hristovo raspeće obeležavaju nemio događaj iz vremena Hadži-Prodanove bune 1814. godine.
U pećinu se u tim krvavim vremenima, sakrio zbeg naroda iz okolnih sela. Turci su ih otkrili, na ulaz nagomilali granje i slamu i zapalili. Sav narod se ugušio kadom, tj. dimom. Od tada se ovo mesto zove Kađenica.
Manastir Nikolje
Manastir Nikolje, najstarija crkva među Ovčarsko-kablarskim manastirima, podignut je na padinama Kablara, na levoj obali Zapadne Morave. Na osnovu arhitektonskih karakteristika, pretpostavlja se da potiče iz srednjeg veka, najverovatnije kraja 14. odnosno početka 15. veka. U riznici manastira Nikolje čuva se najznačajnija rukopisana knjiga u srpskoj kulturi napisana početkom 17. veka, Karansko jevanđelje.
U Nikolju je nekada živelo i do 300 kaluđera. U njemu se od Turaka krio i Miloš Obrenović sa porodicom. On je u porti 1817. godine sagradio konak koji i danas postoji i nosi njegovo ime.
Manastir Preobraženje
Manastir Preobraženje danas se nalazi sa desne strane Zapadne Morave, na severnim obroncima Ovčara. Naspram manastira, preko reke, smeštena je železnička stanica u Ovčar Banji, na mestu gde se nekada nalazio manastir, ispod litica Kablara. Prvi pomen manastira Preobraženja u pisanim izvorima, vezan je za 1525. godinu. Stari manastir Preobraženje je porušen, odobrenjem vladike žičkog Save, kako bi se izgradila železnička pruga prema Užicu.
Episkop Nikolaj Velimirović je 1938. godine pokrenuo inicijativu za izgradnju novog manastira Preobraženje. U ovom manastiru život je organizovan po svetogorskom pravilu, što znači da nema ni parohiju, ni imovinu, već mu je uloga misionarska.
Savinje
Podno najstrmijih litica Kablara, u kamenom udubljenju, izvire voda. Veruje se da voda, nazvana Savinom, leči vid i glavobolju. U blizini izvora 1938. godine, podignuta je mala crkva pod stenom. U njoj o praznicima, bogosluženje vrše monasi iz manastira Preobraženje.
Sretenje
Manastir Sretenje se nalazi u izuzetnom prirodnom okruženju, na zaravni ispod vrha Ovčara. Na osnovu dosadašnjih istraživanja veruje se da je manastir nastao u 16. veku i u više navrata tokom prošlih vremena bio je rušen i spaljivan. Obnovljen je tek u 19. veku, zahvaljujući monahu, a kasnije i vladici Nikiforu Maksimoviću.
Od rukopisnih knjiga sačuvanih do danas u Sretenju, preostale su svega tri: Jevanđelje, Bogorodičini kanoni i Minej za mesec jun, koji je značajan jer sadrži Službu knezu Lazaru, kao delo naše crkvene književnosti. Od riznički kovanih predmeta i starina, čuvaju se mermerna krstionica i rozeta iz 17. veka i ikona Presvete Bogorodice iz 18. veka.
Manastir Svete Trojice
Crkva manastira Sv. Trojice je po svojoj arhitekturi najlepši hram u Ovčarsko-Kablarskoj klisuri, smešten na jugozapadnim šumovitim padinama Ovčara. Nije utvrđeno ko je i kada podigao manastir. Na osnovu dosadašnjih saznanja koji se oslanjaju na turske popise, ovaj manastir potiče iz druge polovine 16. veka. I ovaj manastir je pretrpeo stradanja krajem 17. veka, kao i ostali manastiri u Srbiji.
U manastiru Sv. Trojice nalazi se jedan veliki, prestoni zlatom i srmom izvezen krst od velike umetničke vrednosti. Pored tog krsta, u manastiru Sv. Trojice nalaze se dve jedinstvene retke prestone ikone – Spasiteljeva i Bogorodičina – od antičke vrednosti.
Uspenje
Na uzvišenju iznad manastira Jovanje, nalazi se manastir Uspenje koji je vidljiv sa svih strana klisure. U turskim izvorima pominje se 1536. godine. Posvećen je Uspenju Presvete Bogorodice. Na ovom mestu je nekada postojala kula sa zvonikom visoka oko 30 metara. Pretpostavlja se da su kulu porušili Turci istovremeno kada i Jovanje. Vladika Nikolaj je na ovom mestu zatekao samo ruševine.
Po njegovoj želji izgrađena je nova crkva manastira Uspenja, 1939. godine, kao verna kopija crkve Sv. Caru Konstantinu i Jeleni u Ohridu. Prvobitni ikonostas uništili su Bugari 1943. godine. Manastir je ponovo obnovljen 1998. godine, a 2004. je nastanjen monahinjama.
Manastirski hram ima nekoliko osobenosti koje se retko viđaju u drugim srpskim pravoslavnim crkvama. Crkva manastira Uspenja ima veoma mali broj prozora uskog pravougaonog oblika, bez ikakvih ukrasa. Crkva nikada nije bila živopisana. U manastirskom hramu zapravo postoje dve crkve koje imaju, jednu, zajedničku pripratu. Levi deo hrama posvećen je Uspenju Presvete Bogorodice, a desni Sedmorici efeskih mučenika.
Manastir Vavedenje
Manastir Vavedenje je podignut na samom početku klisure. Stilske karakteristike originalnih delova hrama govore da je ovaj manastir nastao u 16. veku. Ikonostas manastira Vavedenje čine, između ostalih, ikone Nikole Apostolovića Bogorodica sa Hristom i Isus Hristos. Sačuvane su i pozlaćene carske dveri na kojima je predstava Blagovesti. Skromnu umetničku celinu koju čini ikonostas ovog manastira dopunjuju ikone koje su ostale sačuvane.
Manastir Vaznesenje
Manastir Vaznesenje podignut je na severnim padinama Ovčara. Zahvaljujući jednom rukopisnom jevanđelju, koje je napisano u Vaznesenju 1570. godine, sigurni smo da je manastir postojao u 16. veku. Manastir je najverovatnije stradao, kao i većina drugih manastira u klisuri, za vreme Velike seobe 1690. godine. Nakon više neuspešnih pokušaja obnavljanja, tek je tridesetih godina 20. veka, episkop Nikolaj Velimirović krenuo u obnovu ovog manastira.
