Bela Crkva u Karanu čuva tradiciju i kulturu
Blago srednjovekovne Srbije: Bela crkva u Karanu čuva istoriju, umetnost i veru
Na visoravni sela Karan, nedaleko od Užica, ponosno se uzdiže Bela crkva – svetinja podignuta između 1332. i 1337. godine, posvećena Blagovestima Presvete Bogorodice. Ovaj značajni spomenik srpske srednjovekovne umetnosti podigao je župan Petar Brajan, vlastelin cara Dušana, sa suprugom Strujom i njihove četiri kćeri.
Crkva se nalazi na platou okruženom planinama Crnokosom i Drmanovinom, dok ispod protiče reka Lužnica. Ono što Belu crkvu čini jedinstvenom jeste oltarska Časna trpeza postavljena na antičkom rimskom žrtveniku, što je retkost u srpskoj sakralnoj arhitekturi.
Kompleks u kojem se nalazi crkva svedoči o bogatom kulturnom nasleđu ovog kraja još iz antičkog i rimskog doba – oko crkve su brojni rimski nadgrobni spomenici, a 1975. godine u priprati je pronađena kamena skulptura lava u položaju sfinge.
Crkva je značajna i po retkim freskama, posebno po ktitorskim portretima župana Brajana i njegove porodice, kao i po prikazima mirskog sveštenstva, među kojima se ističu likovi protojereja Georgija Medoša i neimenovanog sveštenika. Sačuvani su i zapisi o sveštenicima koji su delovali u ovoj svetinji, poput popa Vuka i dijaka Petka.
Iako se prvi pisani tragovi o Beloj crkvi javljaju tek u 17. veku, veruje se da se na ovom mestu još u 10. veku nalazila svetinja, a crkva se pominje i u povelji vizantijskog cara Vasilija II iz 1020. godine, što ukazuje na njeno duhovno i istorijsko utemeljenje.
Tokom turske vlasti crkva je bila zapuštena, a materijalna oštećenja svedoče o rušenju kupole i krovne konstrukcije. Danas, kao svedok vekovne vere, umetnosti i istorije, Bela crkva u Karanu predstavlja dragoceno nasleđe srpske kulture koje zaslužuje obnovu, pažnju i poštovanje.
Slika: facebook/Bela Crkva Karanska
