Crkva u Radijevićima podignuta je 1808. godine. Po svom izgledu, obliku i načinu građenja odvaja se od ostalih crkava Zlatarskog kraja. Pod polovinom donje strane napravljena je magaza (podrum). Na krovu je izgrađena badža koja umesto za izlazak dima iskorišćena je za zvonik.
Na najlepšem delu Zlatara, na Vodenoj Poljani (1440 metara nadmorske visine), desetak kilometara od Nove Varoši, na putu prema Sjenici, okružena visokim četinarskim šumama izgrađena je crkva Svetih besrebrenika Kozme i Damjana, danas metoh manastira Mileševe. Od najvišeg vrha Zlatara (Velika krševa 1627m) udaljen je svega 2km, pa je prilikom posete idealno spojiti ove dve lepote, lepotu prirode i lepotu svetinje…
Hram je osveštan 14. jula 2007. godine. Ovu, po arhitektonskoj zamisli jedinstvenu bogomolju izgradili su najbolji neimari ovog kraja. Rađena je po uzoru na drevne kamene bogomolje raške graditeljske škole.
Ova duhovna oaza na Zlataru je namenjena putnicima namernicima, umetnicima i turistima koji traže mir i lek za dušu u zlatarskim šumama. Zemljište za crkvu darivalo je preduzeće Srbija šume, a zvono je poklonio prof. dr Mirko Vasiljević, dekan Pravnog fakulteta u Beogradu, koji je rođen u selu Pravoševa nedaleko od Vodene Poljane.
Pored crkve podignut je divan konak za prijem i boravak gostiju u istom stilu – od drveta – kao i hram.
Nalazi se u selu Rutošima, zaseoku Rebelj i poznatija je u narodu ovoga kraja kao crkva Janja u starome Vlahu. To je građevina skromnih dimenzija koja je u jednom vremenu bila i ženski manastir. Poput mnogih drugih crkava i manastira u kolektivnoj svesti naroda ovoga kraja to je svetilište koje je posvećeno mitskoj čudotvorci Janji, čiju je slavu više od drugih proročica, pronela epska pesma. U slučaju ove male crkve u dolini reke Uvca neki toponimi daju povoda osnovanosti ove identifikacije, tako se jedna stena nedaleko od mesta gde je crkva živela zove Janjina stena, a vir na Uvcu ispod manastira zove se i danas Janjin vir.
Crkva Janja (manastir Sv. Joakima i Ane) pripada grupi malih grobljanskih hramova koji su podizani s kraja XVI i u prvoj polovini XVII veka u okolini Raške, Novog Pazara i Nove Varoši. Zidina je od lokalnog belog kamena i sige i posle rušenja s kraja XVII veka do kraja prošlog, bila je obrasla u šumu i šiprag i nije nikada obnavljana.
Narodni muzej iz Užica započeo je 1993. godine, istraživačke radove na lokalitetu crkve Janje u Rutošima, kada je lokalitet natkriven i privremeno zaštićen od 2009. do 2011. godine, zaslugom i angažovanjem Mileševske eparhije obnovljena je crkva Janja u selu Rutošima koja je postala manastir i novim osvećenjem posvećena je Svetom Joakimu i Svetoj Ani.
Trg vojvode Petra Bojovića, smešten na gradskom trgu je nekadašnji Trg maršala Tita, a sadašnji naziv nosi od 12. aprila 1993. godine. Na trgu u Novoj Varoši je, na Vidovdan 1997. godine, 52 godine posle smrti, otkriven spomenik vojvodi Petru Bojoviću, rad beogradskog vajara Miodraga Živkovića. Na bronzanoj skulpturi visokoj 2,7 metra na postamentu, u stojećem stavu, u šinjelu, vojvoda levom rukom pridržava sablju, odlučna pogleda prema planini.
Vojvoda Petar Bojović (1858 – 1945), rođen u selu Miševići, istaknuti je vojskovođa u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu. U svom rodnom selu, na stogodišnjicu Prvog svetskog rata, vojvodi je podignuta spomen – česma. Vojvoda Petar Bojović je sa devet godina otišao iz Miševića na školovanje. Vojničkim umećem i ličnom čašću za života je podigao sebi najlepši spomenik, a sahranjen je skromno i bez vojničkih počasti u Beogradu koji je jednom oslobodio.
Etno selo Štitkovo predstavlja tipičan primer živog etno sela. Očuvana prvobitna arhitektura koja se razlikuje od arhitekture ostalih sela, posledica je njegove funkcije kao jednog od sedišta starovlaške plemićke porodice Raškovića. Pripada starovlaškom tipu naselja.
Ovde su se zadržali najstariji tipovi kuća i privrednih zgrada, primitivni način stočarenja i proizvodnje oruđa. Kuće su postavljene u nizu, licem okrenute ka crkvi i školi. Sama konstrukcija kuća je atipična za seoska naselja jer je kuća u potpunosti kopija zidane gradske kuće XIX veka kakvih još ima po okolnim varošima: Prijepolju, Užicu, Priboju i Novoj Varoši.
Svaka kuća u prizemlju ima podrum koji je zidan od kamena, a meštani tvrde da su podizani na ostacima porušenih dvora knezova Raškovića, što je moguće jer su kameni blokovi mnogo bolje i lepše obrađeni nego što je uobičajeno. Dovratci su takođe lepo oblikovani i iznad svakih podrumskih vrata uklesane su godine gradnje kuće (1891, 1896, 1898). Ova pojava nije nepoznata u zapadnoj Srbiji, ali činjenica da svaka kuća i to samo u centru sela ima ove ploče je jedinstvena. Na podrumima se uočavaju prorezi koji su služili kao puškarnice. Podrumi su korišćeni kao dućani, mehane, pekare, a u jednoj je bila i kovačnica.
Gornji sprat kuće je od borovih brvana, a krov je na četiri vode sa pokrivkom koja je bila od kamenih ploča koje i sada stoje, a donošene su iz majdana Maće kod Ivanjice. Neki krovovi su bili pokriveni šindrom.
Srbija je sve do 1876. godine bila vazalna zavisna kneževina i plaćala je Turskoj godišnji danak. Iste godine povela je borbu za nezavisnost. Taj rat u narodu nazvan je „Javorski rat“, jer su se najteže borbe vodile u našem kraju na planini Javor. Turskom vojskom komandovao je Omer paša i Mehmed Ali paša, dok je srpsku vojsku do pobede vodio major Mihajilo Ilić.
Bitka je otpočela u 11 časova 6. jula na Ivanjdan, na Kalipolju. Trajala je do 18 časova uveče. U trenutku kada srpska vojska prelazi u rasulo, čuveni javorski junak Mihajilo Ilić, uvodi red i vraća moral i kod vojske i kod starešina. Donosi smelu odluku da zaobilaznim manevrom preko Katića, Preseke, Čemernice i Štitkova, zađe Turcima za leđa i otuda ih napadne.
Njegov plan se upotpunosti ispunio. Čak do Jankova vrha je napravio taj zaobilazak i otuda ih napadne. U turskoj vojsci nastade panika, kakva se ne pamti u istoriji ratova. Bacili su opremu, oružje, odelo i panično bežali, ni sami ne znajući kuda beže. U jednom kratkom okršaju 24. avgusta, između Jankova i Vasilina vrha poginuo je hrabri Ilić u svojoj 31 godini života.
Srpske vojske na Javoru bilo je oko 35.000 sa 50 topova. Turska vojska je bila brojno veća i bolje naoružana. Imala je bolje puške, topove i bolju opremu. Srpska vojska je teško nastradala. Poginulo je oko 7.000 vojnika. I Turaka je izginulo i ranjeno skoro toliko. Izginuli srpski vojnici na Kalipolju prenešeni su na Javor i tu sahranjeni.
Crkva u Štitkovu je podignuta na mestu gde je bio manastir koji je podigao patrijarh Gavrilo Rašković, iz poznate kneževske porodice Rašković. Manastir je podignut 1655. godine, a porušen je 1813. godine od strane Turaka kada je starovlaški knez Maksim Rašković iz Štitkova prišao ustanicima i digao Stari Vlah na bunu.
Na ruševinama manastira podignuta je 1867. godine današnja crkva u Štitkovu. To je jednobrodna građevina sa dve bočne kapele i oltarskom apsidom. Nije živopisana. Ikonostas su radili majstori Debrani, a ikone su rad Lazovića iz Bijelog Polja. Crkva se nalazi neposredno uz reku Tisovicu. Zajedno sa tipskim kućama ovog kraja je pod zaštitom države i predstavlja deo etno sela od izuzetne vrednosti.
Jokanovića kuća je pripadala jednoj od najbogatijih trgovačkih porodica Užica u drugoj polovini 19. veka – porodici Jokanović. Poznata je i pod imenom “Pecara” (Jokanovići su trgovali, između ostalog, vinom i rakijom i držali nekoliko mehana u Užicu).
Kuća je jedna od retkih sačuvanih reprezentativnih kuća 19. veka, ne samo u Užicu, već i široj okolini. Zbog naglašenih etnografskih karakteristika, objekat je proglašen za kulturno dobro – spomenik kulture.
Jokanovića kuća se nalazi u najužem centru grada, pored Gradske galerije. U njoj je predstavljena muzejska izložba ambijentalnog karaktera na temu: “Gradska kuća u Užicu u 19. i početkom 20. veka”. Postavkom je prikazana potpuna transformacija Užica od orijentalne varoši “šehera” u srpsku varoš.
Muzejska postavka sadrži tri ambijentalne celine (tri enterijera): Prvi, “orijentalna soba” kojim se prikazuje stanovanje građana u Užicu u 19. veku. “Devojačka – građanska soba” odražava početak novog “srpskog” vremena, kada se posle osobođenja od Turaka kod srpskih trgovaca i zanatlija javljaju potrebe za lepšim i udobnijim stanovima, evropskim odelom, nakitom itd.
Salon gradske kuće s kraja 19. i početka 20. veka predstavlja vreme kada se u Užicu izdvaja sloj bogatih ljudi, trgovaca koji svoje bogatstvo žele da pokažu i luksuznijim življenjem.
Izvor/slika: Turizam Užice
Blista svojom lepotom najveći pravoslavni hram u užičkom kraju – crkva Svetog Đorđa, smeštena usred Trga Svetog Save, pored zdanja Gimnazije, u samom centru grada.
Pravljena je davno, još kad je u ovom gradu, pored srpskog, živelo i tursko stanovništvo, i to kao hram i svetilište koje će užičke Srbe okupljati i objedinjavati.
Ova saborna crkva građena je od 1842. do 1844. godine, na inicijativu bogatih užičkih trgovaca. Pripada arhitekturi romantizma, kao poznobarokna građevina. Živopisali su je i ikonostas joj uradili slikari Dimitrije Posniković i Milija Marković desetak godina pošto je sagrađena. Na njenom tornju postavljen je prvi javni sat u ovom kraju, još 1859. godine, gde i dan danas stoji.
Naime, skoro na istom mestu, nešto južnije od sadašnjeg zdanja nalazio se do početka Drugog svetskog rata prvobitni hram Svetog Marka koji je izgrađen u doba beogradskog mitropolita Petra Jovanovića (1833-1859) i kneza Miloša Obrenovića, 1835-1836. godine.
Za Beograd u kome je još uvek turska vojna posada, kada je recimo današnja beogradska Saborna crkva bila od drveta, ovo je bio veliki duhovni događaj.
Ktitor hrama je Lazar Panča trgovac, koji je poreklom iz Južne Srbije, mesto Katranica, a umro je u Beogradu 1831. godine.
Hram se nalazio na groblju što je uobičajena pojava, a o groblju se starala Uprava hrama.
Na Tašmajdanu je bio rudnik kamena (i šalitre) koji je korišćen i u doba Turaka i od kojeg je građeno mnogo toga i u današnjem Beogradu.
Pre samog podizanja hrama Svetog Marka, po svedočenju savremenika, na tom mestu je bio postavljen Krst i senica-šator gde je obavljena Sveta Liturgija ili litije na Paliluli.
Sreten Popović, Beograđanin, zabeležio je sedamdesetih godina 19. veka „da su tu bile neke ruševine, i za njih bi se govorilo i pričalo, da je tu bila stara crkva, koja je na svu priliku posvećena bila Svetom Marku”. Isti pisac pominje brežuljak – mogilu, na kojem je 1830. godine pročitan hatišerif.
Stara Markova crkva bila je pravougaona građevina čija je spoljna površina bila 11,5/21 metar, a unutrašnji korisni prostor 7,75/17,46 metara. Istovremeno je knez Miloš Obrenović sagradio u Topčideru dvorsku crkvu Svetih Apostola Petra i Pavla (dovršena 1834. godine).
Radovima na oba hrama rukovodio je Hadži-Nikola Živković iz Vodena (1792-1870), prvi veliki graditelj u obnovljenoj Srbiji i njegovi majstori Janja i Nikola.
Od samog početka postojanja hrama, još 1838. godine u njemu je sahranjen knežević Milan Obrenović, najstariji sin kneza Miloša Obrenovića, i to
„desno od zapadnih vrata njenih, i prah pokojnog vladike šabačkog Gavrila (Popovića) koji leži levo od zapadnih vrata u samoj crkvi”.
Posle krvavog dinastičkog majskog prevrata 1903. godine; u ovom hramu je sahranjen kraljevski bračni
par Kralj Aleksandar i Obrenović i Kraljica
Draga Obrenović.
Oko 1870. godine hram Svetog Marka imao je dve parohije: terazijsku sa 312 domova i palilulsku od 318 domova.
U toku Prvog svetskog rata austrijanski porobljivači su obnovili hram 1917. godine. Prvobitni hram je postojao do početka Drugog svetskog rata. Usled nemačkog bombardovanja na Cveti 13. aprila 1941. godine hram je zapaljen i toliko oštećen da su njegovi ostaci potpuno uklonjeni tokom 1942. godine.
Usled nemačkog bombardovanja na Cveti 13. arila 1941. godine hram je zapaljen
Pogledajte sajt hrama crkvasvetogmarka.rs
